Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków przed Sądem.

Pierwszą korespondencją, jaka dotarła do Tuskulum po Nowym Roku była gruba koperta z Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, zawierająca uzasadnienie dla wydanego 28 listopada wyroku w sprawie o udostępnienie na potrzeby naszego Muzeum dokumentacji archeologicznej dla zabytków z regionu. Niektórzy czytelnicy zapewne pamiętają, że wystąpiliśmy o te dokumenty z paragrafów dotyczących informacji publicznej. Wiele urzędów nie przyjmuje do wiadomości faktu istnienia czegoś takiego, jak informacja publiczna i jak to zrobił Wojewódzki Konserwator Zabytków, po prostu ludzi olewa.

Tymczasem dla urzędników przepisy są bardzo rygorystyczne, a dostęp do informacji publicznej jest  jednym z podstawowych konstytucyjnych praw obywateli, o czym mało kto zdaje sobie sprawę. Tak jak wielu urzędników nie przyjmuje do wiadomości owych przepisów prawa, tak też niewielu obywateli ma świadomość, że może żądać wglądu w dokumenty i uzyskać ich kopie. Dotyczy to wszystkich dokumentów, którymi dysponuje publiczny urząd, z pominięciem nielicznych wyjątków (np. sprawy podatkowe, toczące się sprawy w sądach, historia choroby pracowników, etc.)

Nowym czytelnikom pokrótce przedstawię historię naszej sprawy, już częściowo opisanej tutaj.

25 czerwca złożyliśmy wniosek o wydanie na statutowe potrzeby Muzeum, kopii kart księgi rejestru i kart ewidencyjnych zabytków archeologicznych z rejonu Pogórza Izerskiego. Nie doczekawszy się żadnej reakcji, czy to odmownej decyzji, czy tym bardziej samych materiałów, o które wnioskowaliśmy, złożyliśmy skargę na bezczynność urzędu WKZ do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Kiedy WKZ otrzymał dokumenty z Sądu, swoim niechlubnym, ale mocno utrwalonym zwyczajem sprawę zignorował, a nam wysłał płytkę z samym spisem stanowisk archeologicznych. Z korespondencji dołączonej do owego wykazu dowiedzieliśmy się też, że informacje, których żądamy nie są informacją publiczną, a jeśli mimo to chcemy z nich skorzystać, musimy pofatygować się do urzędu osobiście i poprosić o udostępnienie tych materiałów.

 Ponieważ w tym względzie, zdaniem urzędu, panuje pełna dowolność i uznaniowość (nawet pracownicy naukowi mają problemy z uzyskaniem wglądu w te dokumenty), mogliśmy się spodziewać, że takiej zgody po prostu nie uzyskamy. Ze źródeł prywatnych wiemy też, że pracownicy dolnośląskiego WKZ są dla ludzi  nieuprzejmi, opryskliwi, można spotkać się z pytaniami „a czego tu”, „a po co to”, zatem i tak nie mielibyśmy ochoty na osobistą wizytę w tym przybytku. Nie ma zresztą takiej potrzeby, gdyż prawo zobowiązuje urząd do przesłania na wniosek osoby zainteresowanej dokumentów pod wskazany adres.

Wraz z wysłaniem nam wykazu i pouczeniu nas, co też mamy robić i jak się ukorzyć, aby ewentualnie ktokolwiek z WKZ-tu chciał z nami rozmawiać, urząd uznał sprawę za zakończoną i nie przesłał dokumentów do Sądu.

I tu trafił Chłopa potężny szlag. 

Wysłaliśmy zatem wniosek o wymierzenie WKZ-owi grzywny za ignorowanie obowiązku przekazania skargi i odpowiedzi na naszą skargę do Sądu, aby zmotywować urząd do przestrzegania prawa. Sąd dnia 8 listopada wymierzył z tego tytułu WKZ-owi grzywnę w wysokości 200 zł, a nam zwrócono koszty postępowania (100 zł). To była osobna sprawa niż ta o wydanie dokumentów. Można zapoznać się z nią pod tą sygnaturą. IV SO/Wr 25/12

Dopiero po tej interwencji WKZ przesłał dokumenty i 14 listopada odbyła się rozprawa w WSA z naszym udziałem, o czym króciutko wzmiankowałam tutaj.

28 listopada sąd wydał korzystny dla nas wyrok i zobowiązał urząd Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków do wydania nam kopii dokumentów, których żądaliśmy. Z pełnym uzasadnieniem wyroku można zapoznać się w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych (sygn. IV SAB/Wr 96/12) , ja przedstawię jedynie wnioski i przemyślenia, jakie nasuwają po tej całej zadymie.

Ze stanowiska WKZ w tej sprawie wynika, że urzędnicy tam pracujący nie mają bladego pojęcia o organizacji własnego urzędu i piszą brednie, że rejestr zabytków i ewidencja zabytków znajdują się w archiwum zakładowym. Archiwa zakładowe rządzą się innymi prawami. Jest do nich dostęp ograniczony i rzeczywiście określa to ustawa regulująca dostęp do tego typu archiwów. Nie wiemy, czy był to nieudolny manewr taktyczny, który miał na celu wprowadzenie w błąd Sądu i który niby miał wykazać, że ewidencja i rejestr zabytków wchodzi w skład archiwum zakładowego. Tymczasem zarówno z przepisów ustawy o ochronie zabytków, rozporządzeń wykonawczych do niej, jak i z regulaminu organizacyjnego nadanego WKZ-owi przez Wojewodę Dolnośląskiego wynika jasno, ze rejestr i ewidencja zabytków jest zupełnie osobną jednostką organizacyjną od archiwum zakładowego.  

Sąd wytknął również fakt dla nas oczywisty, ale dla WKZ-tu chyba nie, że wszelkie wewnętrzne regulaminy i przepisy, które urzędnicy sami sobie wymyślają nie mają mocy aktów prawnych i nie stoją ponad prawem zagwarantowanym ustawowo. Pan Konserwator nie może sobie wymyślić, że będzie traktował wnioski o udostępnienie informacji uznaniowo i ujawniał je wg własnego widzimisię.

Sąd stwierdził też, że wnioskodawca nie może odpowiadać za niedomogi organizacyjne urzędu i być przez to źle obsłużonym. Była to odpowiedź na argument urzędnika-autora odpowiedzi na naszą skargę, jacy to oni są zapracowani, zarzuceni robotą, biedni i nieszczęśliwi, że ktoś od nich coś chce.

Do tej pory zabawa WKZ-tu z nami kosztowała skarb państwa (a więc podatników) 400 zł. Gdyby urzędnik miał zapłacić tę kwotę z własnej kieszeni, gwarantuję, że nie tylko my, ale wszyscy byliby obsługiwani w urzędach wzorowo.

W województwie dolnośląskim jest to pierwsza tego typu sprawa i jedna z bardzo niewielu, jakie toczą się w podobnych przypadkach w naszym kraju.

Ciekawa jestem, jak długo jeszcze WKZ zamierza zabawiać się z nami w ten sposób, marnując publiczne pieniądze. Wyrok jest nieprawomocny, ale poparty stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w podobnej sprawie. Zatem wszelkie odwołania się WKZ -tu od wyroku do instancji wyższej, będą jedynie miały na celu złośliwe przeciągnięcie sprawy w czasie, o czym będę skrupulatnie Was wszystkich informować.