Aneks do Iwana, czyli kwestia poszanowania ludzkich szczątków.

Mam nadzieję, że niewielu z Was posądziło mieszkańców Tuskulum o bezczeszczenie zwłok i robienie sobie jaj z ludzkich szczątków. Iwan bowiem jest plastikowym modelem, podarowanym dawno temu Chłopu przez wujka lekarza. Grzebanie zatem plastiku w ziemi, byłoby wielce nieekologiczne. Został on na straży dobytku tak, jak go znalazłam, a mnie przy tej okazji nasunęło się kilka refleksji związanych z problemem zmarłych w czasie wojny żołnierzy obu armii, które tutaj starły się pod koniec wojny.

Bitwa o Lubań, to jedna z największych, krwawych potyczek, jakie miały miejsce pod koniec II wojny światowej. Mało kto o niej wspomina, gdyż jest świadectwem porażki Armii Czerwonej- czyli funkcjonującej w ludzkiej świadomości- armii wyzwolicieli.

Bitwa o Lubań to ostatnie duże zwycięskie dla Niemców starcie owej wojny (a nie Ardeny!). O jej skali świadczy fakt, że na niewielkim stosunkowo terenie, w Lubaniu i okolicach, zniszczono około 100 radzieckich czołgów. Po wejściu do Lubania Armii Czerwonej, w lutym 1945 roku, doszło tu do walki, w wyniku której Niemcy odbili bardzo ważny dla ich zaopatrzenia węzeł kolejowy. Do zakończenia wojny w maju 1945 roku, do czasu kapitulacji Niemiec, teren ten pozostawał w rękach niemieckich.

Nie wszystkie zwłoki po wojnie zostały odnalezione i pochowane z należnym im szacunkiem. Dotyczy to z resztą wielu rejonów naszego kraju. Państwo niemieckie rozwiązało ten problem w nastepujący sposób. Powstała organizacja, z przedstawicielstwem w Polsce, która zajmuje się pochówkiem odnalezionych przypadkiem niemieckich żołnierzy oraz ich identyfikacją. Przedstawicielstwo zatrudnia robotników, którzy nie zawsze uczciwie podchodzą do zlecenia. Niestety, na giełdach staroci, które niegdyś penetrowaliśmy dosyć intensywnie, od czasu do czasu pojawiały się ściągnięte ze zwłok fragmenty wyposażenia niemieckich żołnierzy. Można było zakupić klamry, pasy, uzbrojenie, hełmy- jednym słowem, szelkiego rodzaju chodliwe pamiątki. I tak nie to jest jeszcze najgorsze. Zwłoki obierane były bowiem i z butów, bluz, czapek. To niesmaczny i wstydliwy proceder. W ostatecznym jednak rozrachunku, przynajmniej zwłoki zyskały należny im szacunek, a rodziny dostają informację o swoich bliskich. Dla niemieckich żołnierzy powstało kilka nekropolii, między innymi w Nadolicach.

Jak sprawa wygląda z poszanowaniem zwłok żołnierzy Armii Radzieckiej, mieliśmy przekonać się o tym osobiście.

Kilka lat temu wybraliśmy się na spacer po lesie z naszą suczką Mantrą. Przy okazji, z wrodzonej ciekawości, zaglądaliśmy we wszystkie dziury, jakie tylko znaleźliśmy na swojej drodze. W jednym z takich miejsc odkryliśmy szczątki żołnierza radzieckiego. Po identyfikacji na podstawie wyposażenia (ja dodatkowo oszacowałam sobie jego wiek, niestety był to młodziutki, zaledwie dwudziestoletni chłopak), przykryliśmy go warstwą ziemi, ale przygoda ta nie dawała nam spokoju. Zwróciliśmy się z prośbą do znajomego, który jest osobą miejscową i ma kontakt z człowiekiem zajmującym się dokumentowaniem i zbieraniem pamiątek z II wojny światowej z tego terenu, aby zgłosił fakt odkrycia zwłok owej osobie, co też uczynił.

Dalsze losy owego „naszego” żołnierza wprawiły nas w prawdziwe osłupienie. Gdyby nie fakt, iż mamy do czynienia z ludzkimi szczątkami, można by sprawę porównać do najlepszego kabaretu na świecie.

Wszystkie instytucje, które teoretycznie powinny być zainteresowane tego typu przypadkiem, w tym konsulat rosyjski, odmówiły zajęcia się tym człowiekiem. Więcej, zgłaszającemu powiedziano, że po jakiego diabła w ogóle odkopywał te zwłoki, niech je zakopie na powrót. W rzeczywistości zwłoki owe nie były za mocno przysypane, były wręcz na wierzchu, lekko przysypane osuniętą z okopu ziemią.

Jest u nas więcej upierdliwych ludzi, nie tylko my. Człowiek, który zajął się owymi szczątkami, zniechęcony pukaniem od drzwi do drzwi różnych instytucji, w końcu oficjalnie powiadomił policję o odnalezieniu ludzkich zwłok. Policja, wielce zdegustowana owym zgłoszeniem, zlekceważyć tego nie mogła. Pomimo, iż wiadomo było, że zwłoki pochodzą z okresu wojny, uruchomiono standardową procedurę. Na miejsce, gdzie spoczywały szczątki, przyjechał prokurator oraz pogotowie ratunkowe (?!). Lekarz dokonał obdukcji, po czym stwierdził zgon. Zwłoki zabrano do prosektorium. Wszyscy mieli ogromne pretensje, że w ogóle musieli uruchomić procedurę taką samą, jak przy świeżych zwłokach.

Nie wiem, czy żołnierz spoczął wreszcie pośród swoich na cmentarzu w Lubaniu. Wiem, że nie jeden urząd miał zapewne jeszcze pretensje, gdyż pochówek taki musi być zorganizowany na koszt samorządu.

Obelisk w centrum cmentarza żołnierzy Armii Radzieckiej w Lubaniu

Kwatery z grobami żołnierzy Armii Czerwonej w Lubaniu.