Spektakl dźwiękowy na starą rurę.

Burrrr… szurrr….brumbrumbrum…jeb, jeb, jeb, brummmm…. Nie wiem, jakimi słowy opisać dźwięk, który nagle rozległ się z dupy strony naszego wiekowego, kochanego staruszka, dwudziestoletniego seata. Owe jeb, jeb jeb było wbrew pozorom dźwiękiem optymistycznym, ponieważ świadczyło o tym, że rura wydechowa się jedynie urwała, ale nie odpadła i nie została gdzieś w krzakach na pięknej ziemi dobczyckiej. Póki słyszałam jeb, miałam nadzieję na niezbyt kosztowne rozwiązanie tego problemu.

-Jezu Chryste- jęknęłam kuląc się w fotelu- Czy nas ktoś przeklął?

Wracając z wycieczki po zamku w Dobczycach zażyczyłam sobie powrotu do domu trasą turystyczną, która biegnie od południa jeziora. Mimo urwanej rury, warto było zobaczyć ten krajobraz. Rura urwałaby się tak czy siak gdzieś w trasie, ponieważ mocno oberwała podczas awarii zawieszenia i trzymała się zapewne na jednym włosku, a widoki były bezcenne. Chwilami miałam wątpliwości, czy jestem w Prowansji, czy w Polsce. To jezioro pośród pagórków przywołało wspomnienie wiosennej wycieczki. Nie zrobiłam fotek, bo nie bardzo było się gdzie zatrzymać na tych serpentynkach, ale na pewno będę miała jeszcze niejedną okazję, aby dzielić się z czytelnikami walorami tego regionu, jak przez ostatnie 3 lata dzieliłam się krajobrazami z Pogórza Izerskiego.

Wracając do domu (jakże szybko zaczęłam myśleć o tym miejscu, jak o domu, bo tam dom twój, gdzie szpic twój :-)... 

Gaja na Woli

...otoczona upojnymi dźwiękami startującej rakiety kosmicznej, radowałam się, że pieski grzecznie zaakceptowały nowe miejsce już pierwszego dnia i zostały w domu. Jaskier by tego chyba nie przetrwał. Wróć! Ja przy Jaskrze bym tego nie przetrwała, ponieważ tego typu częstotliwości sprawiają, że mój piesek, zamiast grzecznie bać się w jakimś kąciku (jak to dyskretnie czynią suczki), próbuje schować się w jakikolwiek otwór mojego ciała. Napiera wówczas na mnie 40 kilo wijącej się masy. Tu przypomina mi się zawsze wystawa na lotnisku aeroklubu w Jeleniej Górze, kiedy ringi były usytuowane tuż przy pasie startowym. Samoloty startowały 5 metrów od nas i jak szpica swojego kocham, Jaskier ani drgnął. Przywieźliśmy wtedy dwa tytuły Zwycięzcy Młodzieży (Jaskier i Fiona), między innymi za doskonałą psychikę. Widać piesek mi starość wyraźnie zgłupiał.

Trzymając się za twarz, bo od tych dźwięków zęby mnie rozbolały, odliczałam kilometry, jakie pozostały nam do celu.

Wycieczka do Dobczyc, rozpoczęta przy płocie, za którym pasły się koniki, a zakończona spektaklem dźwiękowym, była jednym z ciekawszych punktów naszego pobytu na Woli pomiędzy kolejnymi naprawami samochodu. Wybraliśmy się bowiem do zamku i do położonego nieopodal skansenu. Z wielu powodów ten ostatni bardzo nas interesował. Ale po kolei.

Zamek w Dobczycach, a w zasadzie jego resztki, stanowi dla mnie akceptowalną formę adaptacji ruin do celów wystawienniczych i turystycznych. Użytkownik ruin, PTTK, nie silił się bowiem na tworzenie wydumanych rekonstrukcji, jak to spotkało niejedne „odwieczne” ruiny, a które tak naprawdę są niczym innym, jak zniszczeniem zabytku. Wiem, że jest to temat kontrowersyjny i podejście do niego jest bardzo subiektywne, ale ja osobiście wolę oglądać w krajobrazie malownicze ruiny (w odpowiedni sposób zabezpieczone przed dalszym niszczeniem), niż powstałe z nich na siłę kompletnie wydumane i wzięte z sufitu „paradisneyowskie” zamki. Pisząc to mam na myśli choćby Bobolice, które dla mnie są przykładem smutnej dewastacji autentycznej materii. Choć dla wielu czytelników senator Lasecki jest bohaterem i miłośnikiem zabytków (chroń nas boże przed takimi "miłośnikami"), dla mnie to kolejny przykład władzy pieniądza i układów w tym kraju. W Polsce jest tyle ziemi do nabycia, że jeśli jakiś „kacyk” chce odstrzelić sobie pałac, może to zrobić niekoniecznie kosztem zniszczenia zabytku. W każdym razie zamek w Dobczycach, w obecnym swoim kształcie, pogodził wg mnie potrzebę ekspozycji artefaktów z zachowaniem obiektu zabytkowego we w miarę niezmienionej formie.

Podoba mi się, bo mamy taki sam

 strop w obecnej sali muzeum :-)

W dobczyckim zamku znajduje się sporo ciekawych artefaktów związanych z tym właśnie miejscem, sięgających różnych epok. Historia tego obiektu jest niezwykle ciekawa. Położony o dzień drogi konnej jazdy od Krakowa, stanowił niegdyś miejsce wypoczynku i nauki dla królewskich potomków. To właśnie tam Jan Długosz pisał część swych kronik i wychowywał królewiczów.

Polożony tuż obok zamku skansen wywołał u mnie uczucie zazdrości. Nie ma co ukrywać, z naszymi artefaktami wiejskimi im nie podskoczymy. 

Chłop widzi to inaczej i może ma rację. Siłą rzeczy przywieziemy ze sobą "niemieckie" maszyny i sprzęty w dużej mierze z Pogórza Izerskiego. Postaramy się znaleźć taką formułę dla naszego muzeum, aby turyści nie musieli wybierać czy obejrzą nasz, czy obiekt w Dobczycach. Niech oba będą równie interesujące, każdy na swój indywidualny sposób.

Muszę szczerze przyznać, że na każdym kroku zatrzymywałam się i chłonęłam polską historię. Wychowana pośród poniemieckich zgliszczy, zniszczonych kapliczek i pomników, zdewastowanych starych cmentarzy i kamienic, smakowałam, jak cukierki każdy napotkany przejaw polskości sprzed 1945 roku.

Aż zaczęłam zazdrościć mieszkańcom tej ciągłości kulturowej. Objawia się ona tym, ze w ostatnich latach przynajmniej ta część Małopolski została ogarnięta, odnowiona, wypieszczona, ponieważ ludzie mniej lub bardziej świadomie czują więź ze swoimi przodkami. Historia tych ziem jest ich własną historią. Stojąc pod jedną z wielu kapliczek sygnowanych w połowie XIX wieku polskim językiem, jako Dolnoślązaczka poczułam się uboga i odarta ze swojej tożsamości.

Przemierzając w ostatnią sobotę szlak Via Regia wdałam się w dyskusję na podobny temat. Padały argumenty, że my, Dolnoślązacy, jesteśmy uprzywilejowani, wielkokulturowi, ponieważ mamy okazję pielęgnować nie tylko korzenie swoich rodziców, ale również zastaną po wojnie obcą kulturę. To ma nas wyróżniać pomiędzy innymi Polakami, którzy często są jednokulturowi, a tym samym może i ksenofobiczni.

Nie zgadzam się z tym poglądem, choć rozumiem, jak bardzo jest to sprawa indywidualna. Mimo opowieści zasłyszanych w domu o życiu mamy na wsi wielkopolskiej, nie identyfikuję się z tym miejscem ani na jotę. Ojciec nic nie opowiadał o swoim życiu pośród beskidzkich górali, zatem tym bardziej nie czuję z nimi żadnych więzi. Mam jednak ogromną ochotę odkryć ten kawałek swojej rodzinnej historii. Po przeprowadzce będzie ona tuż za miedzą od rodzinnych posiadłości Chłopa. Co tu ukrywać, ciągnie mnie genetyczna pamięć w góry :-)

"Nasza" kapliczka na Woli przy dworze ufundowana przez praprababkę Chłopa.

Zapomniałam zrobić zbliżenia napisów, co nadrobię niebawem :-)

Wracając do rzekomego dolnośląskiego bogactwa kulturowego, to osobiście czuję się nie tyle wielokulturowa, co bezkulturowa. Wszystko to, co robimy tutaj na Pogórzu w kwestii zachowania wiedzy na temat historii tej ziemi, robimy jako jej opiekunowie, a nie jako kontynuatorzy. Nie do końca umiemy się identyfikować z tymi artefaktami, ponieważ instynktownie czujemy, że do nas nie należą. Urodziliśmy się na Dolnym Śląsku, jest to i będzie zawsze nasza ojczyzna, za którą niejeden raz zatęsknimy, jednak nie ma tu naszej historii. Możemy jedynie oswajać cudzą i uporczywie powtarzać, że skoro nie mamy własnej, ta porzucona po 45 roku, powinna stać się naszą.

Oto cała tajemnica, dlaczego tak trudno jest zaszczepić ludziom na naszym terenie świadomość, gdzie żyją i co było przed nimi.  

A rura? Na szczęście nie odpadła, zatem Chłop, błysnąwszy parafrazą „nie ma takiej rury, której nie dałoby się zatkać” pomaszerował do sąsiada- pana Józia- dysponującego spawarką. Cóż, na Wolę przywieźliśmy ze sobą prawie wszystko- kaloryfer, telewizor, maszynę do pieczenia chleba, ale spawarka została w domu :-)