Ziemie Odzyskane, czy Ziemie Wycyckane?

Równolegle z ukutym przez komunistyczną propagandę terminem, nawiasem mówiąc idiotycznym i sensu za grosz nie posiadającym- Ziemie Odzyskane, pojawiła się jego parafraza „Ziemie Wyzyskane” lub  „Ziemie Wycyckane”. Myślałam, że po dwudziestu latach termin ten odszedł już w zapomnienie, lecz muszę pogodzić się z tym, iż wszedł on do obiegu, jako nazwa historyczna i wyrugować się go już nie da ze świadomości pokolenia, nawet tego najmłodszego. Póki nasze dzieci i wnuki, tak jak my, historii uczyć się będą z serialów „Czterej Pancerni” i Hans Kloss”, póty schemat złego Niemca i dobrego, podpartego jedynie słuszną socjalistyczną ideologią Polaka, pokutować będzie. A i tak najlepszy i najbardziej sprawiedliwy był czerwonoarmista, bo "dziadowi Polakowi", gołemu i bosemu ubranie dał i w czołg wsadził, a psa kiełbasą karmił.

Nie mam nic przeciwko obu serialom, choć w „Czterech pancernych” najbardziej lubiłam psa, to mimo wszystko wyrośnięcie z pełnej pieluchy i krótkich majtek zobowiązuje dorosłego człowieka do samodzielnego myślenia.

Mit Ziem Odzyskanych jest długi i szeroki, jak rzeka Odra i nie zamierzam wyczerpywać nawet kilku procent tematów z nim związanych. Skupię się tylko na zagadnieniach, które poruszam na blogu i na tematach, po których prześlizguję się prezentując pozostałości po ludziach, którzy odeszli stąd po II wojnie światowej.

Nie chcę być źle zrozumiana, iż przeciwstawiam kulturę „niemiecką” przeciwko kulturze „polskiej” na niekorzyść tej ostatniej, srając tym samym do własnego gniazda. Nie do końca bowiem owa „niemiecka” kultura niemiecką była, a po wojnie owa „polska” kultura więcej miała z bolszewickiej niż z przedwojennej polskiej.

Przede wszystkim, prezentując na blogu przedmioty użytkowe, zabytki architektury, których szczątki zachowały się tu po Niemcach, nie traktuję tematu w kryteriach politycznych. Interesują mnie ludzie, ich wytwórczość, ich domy i sposób postrzegania rzeczywistości, a nie to, do czyjej kasy płacili podatki, czy jakim językiem mówili w szkole i urzędach. W domach swoich bowiem rozmawiali dialektami, w skład których wchodziło dziedzictwo wielu kultur i narodów, dialektami dalece odbiegającymi od literackiego języka niemieckiego.

Skąd zatem wziął się ten odwieczny, wydawałoby się spór o niemieckość, czy polskość tych ziem? Podejrzewam, że gdybyśmy zapytali Czechów, to przede wszystkim oni mieliby największe podstawy, aby wyciągać rękę po te tereny. Śląsk bowiem należał do nich najdłużej.

Wiek XIX był piękny przy tym swoim całym romantyzmie i zrywach narodowych. Niestety, wszystko co piękne i modne z czasem ulega wypaczeniom i degeneracji. Poszukiwanie mitycznych korzeni przez romantycznych bohaterów, stwarzanych przez poetów i filozofów, zainspirowało zwyrodniałych polityków do realizowania swych zboczonych fantazji. Powstały ruchy narodowościowe po wszystkich stronach barykady, a historia i archeologia miała ukonstytuować prawo danej grupy etnicznej do określonego terenu. Odpowiedzią na niemiecki nacjonalizm, był nacjonalizm polski. Jednym z jego elementów  był spór zakompleksionego swym słowiańskim pochodzeniem niemieckiego profesora Gustawa Cossinny (Kozina?) i jego rozjuszonego postawą swego mentora, polskiego ucznia, późniejszego profesora, słynnego archeologa Józefa Kostrzewskiego. To on, na potrzeby propagandy wymierzonej przeciwko propagandzie niemieckich roszczeń w stosunku do Europy Środkowej, ukuł termin „prasłowianie”, którzy jakoby zamieszkiwali te ziemie od zarania dziejów. Chyba do dziś w podręcznikach szkolnych uczy się dzieci, iż Biskupin to gród prasłowian. Robi mi się słabo, gdy słyszę ten termin, gdyż właśnie między innymi dzięki niemu mamy wpojoną od małego dziecka ksenofobię, wyższość Polaka ponad Niemca, Ruska, Żyda, czy członka innej nacji. Czapki z głów dla tego, kto nie wyzbywszy się swej tożsamości narodowej, nie wynosi się ponad całą ludzkość i potrafi obiektywnie uszanować dziedzictwo kulturowe innych narodów.

Przez teren nie tylko Śląska, ale i całej Europy Środkowej, w ciągu tysiącleci, przewinęło się mnóstwo odległych od siebie genetycznie plemion. Mamy tu do czynienia z nie nazwanymi ludźmi, zamieszkującymi tę część Europy od początku istnienia gatunku homo sapiens sapiens, potem przesiedleńcami z Anatolii w czasach neolitu, koczownikami- wojownikami z epoki brązu, aż wreszcie z historycznie udokumentowanymi plemionami Celtów, Germanów, Słowian, którzy przybyli na Śląsk nie wcześniej jak w VI wieku naszej ery. Przypominam, że określenie Śląsk, który dziś kojarzy się wyłącznie z Górnym Śląskiem, dotyczy całego Śląska, czyli również Dolnego. Przybycie Słowian związane jest z okresem Wędrówek Ludów, niespokojnymi migracjami całych plemion w różnych dziwnych kierunkach. Słowianom wypadło pójść ze swych, nie zidentyfikowanych do dziś, pierwotnych siedzib, na północny zachód. W naszym bezpośrednim regionie osiedliło się szereg plemion, pośród których dużą enklawę stanowili Serbołużyczanie, inaczej Serbowie Łużyccy. Tak, to są ci sami Serbowie, którzy zamieszkują na terenach byłej Jugosławii. Skąd się tam wzięli? Otóż najęli się wraz z innymi grupami Słowian do walk przeciwko Awarom i po potyczkach pozostali na Bałkanach.

„Nasi” Serbowie mówią podobnym językiem do Serbów Bałkańskich, są pomostem między naszymi, a dawnymi czasami. A gdzież są owi Słowianie, zapytacie? Otóż po przejęciu Śląska przez władzę polską, zostali stąd całkowicie usunięci. Nie pozostało po nich nic, prócz kilku domów (np. przysłupy). Zabrali ze sobą tradycję, legendy, rzemiosło, historię mającą po części słowiański rodowód. Za Nysą Łużycką żyje do dziś kilkadziesiąt tysięcy ludzi, którzy nazywają siebie Serbołużyczanami i mówią swoim językiem, choć niemiecki, jako język urzędowy, obowiązuje tam od setek lat.

Mapa pochodzi z XIX-wiecznego opracowania, obecnie często powielana w internecie na różnych stronach dotyczących języków i dialektów.

Na wschód od Serbów, tuż za rzeką Kwisą, mamy do czynienia z plemionami śląskimi. Pierwotnie, jak najbardziej są to plemiona słowiańskie. W ciągu wieków, na skutek migracji na te tereny różnych grup etnicznych, w tym germańskich osadników, gwary zmieniały swoje brzmienie. Jaki był tuż przedwojną udział słów pochodzących z języka słowiańskiego, czy germańskiego? Wybaczcie, ale to jest temat na habilitację, a nie wpis na bloga.

Plemiona śląskie od łużyckich dzielił do XIII wieku graniczny pas ziemi niczyjej. I na tej niczyjej ziemi, nieopodal rzeki Kwisy, znajduje się nasza miejscowość.

Powszechnie uważa się, i jest to również błąd, że teren Śląska był w XIII wieku masowo zasiedlany przez Niemców. Otóż Niemców w tamtym czasie jeszcze nie było. Śląsk nie był też ziemią pozbawioną osadników. Owszem, istniały enklawy puste, gdzie istotnie, osiedlał się etnos germański, lecz tuż obok lokowali się ludzie przybyli z Czech, a nawet z odległej dzisiejszej Holandii, niejacy Walonowie. Przybyli szukać tu cennych kruszców, złota, srebra, pereł (tak, w Kwisie żyły małże perłorodne), kamieni szlachetnych i nowych ziół. Tu znaleźli swoją ojczyznę i wnieśli istotny, kulturowy i intelektualny wkład w rozwój i kształt całego regionu.

Zanim teren Śląska i Łużyc przyłączono za pierwszych Piastów do młodego „państwa polskiego” (cudzysłów uzasadniony tym, że tu nie czas i miejsce, aby rozważać, czy było to już państwo, czy zlepek połączonych plemion płacących podatki do wspólnej kasy), był on już od VI wieku kulturowym koktajlem, zasiedlonym przez imigrantów. W XIII wieku skomplikowało się to jeszcze bardziej, nigdy jednak nie doszło do zupełnej wymiany kulturowej, jaka miała miejsce po roku 1945. Na skutek fizycznego usunięcia wszystkich historycznie zasiedziałych tu ludzi i zaszczepienie zupełnie obcego substratu, składającego się głównie z osiedleńców z kresów wschodnich, którym genetycznie bliżej było do Ukraińców, Białorusinów, czy Rosjan, ziemie te zupełnie straciły swoją kulturową tożsamość, a zyskały propagandowe miano Ziem Odzyskanych.

Oczywiście, politycznie Niemcy, jako państwo są za to odpowiedzialne. Nie ulega wątpliwości, że jako agresorzy, a potem pokonani, sami sobie ten los zgotowali. Jednak nic nie usprawiedliwa barbarzyństwa i fali szabrownictwa, jaka przetoczyła się przez te ziemie po roku 1945. Nie przemawia do mnie argument, iż Niemcy tak się Polakom we znaki dali, iż ci ostatni tak bardzo ich nienawidzili i w związu z tym niszczyli wszelkie do nich należące przedmioty codziennego użytku.

Na tych terenach, szczególnie po małych wsiach, osiedlano głównie chłopów z zapadłych kresowych wiosek, którzy Niemca w życiu na oczy nie widzieli. Nie znali też radia, maszyn rolniczych, silnika elektrycznego, ubikacji w domu, centralnego ogrzewania, ani kafelków na podłodze. Prócz niektórych sąsiadów, potomków polskich urzędników zesłanych przez Sowietów na Sybir, większa część osiedlonych w tym rejonie, to właśnie tacy prości chłopi z kurnych chat, którzy zobaczyli cywilizację i nie wiedzieli, co z nią zrobić? Wyrywali więc rury, demontowali toalety (a co mi będzie w domu śmierdzieć?), demolowali niemieckie cmentarne nagrobki (a cóż im nieboszczycy szkodzili?).

Socjalizm to najbardziej absurdalny ustój, gdyż ci właśnie obywatele, na zasadzie im głupszy, tym lepszy, weszli w struktury władzy lokalnej. Dostali odgórny przykaz od równie mądrych sobie, aby zniszczyć wszystko, co „niemieckie”. Do dziur po bombach, czy okopach, masowo zsypywano całe wyposażenia domów, wcześniej niejednokrotnie urządzając sobie rytualne obrzędy niszczenia porcelany, szkła użytkowego, palenia książek z zamków i dworów. Każda wieś ponadto miała za obowiązek dostarczyć materiał budowlany. Mało kto chce dziś o tym pamiętać, ale najpiękniejsze budynki, z najzdrowszym materiałem, cegły, drewno, płoty, detale architektoniczne, zabytki, dzieła sztuki, masowo wywożono do stolicy w myśl hasła „cała Polska buduje Warszawę”. We Wrocławiu powstało przedsiębiorstwo rozbiórkowe, którego hasłem przewodnim było „mniej Wrocławia”. Pozyskiwanie materiału odbywało się w ten sposób, że całe budynki, które nie uległy zniszczeniu w działaniach wojennych, wysadzano, po czym z kupy gruzu wykopywano nieuszkodzone materiały budowlane, czyli niewielki procent tego, co przy normalnej rozbiórce pozyskać by można. Cała reszta jechała na wysypisko gruzu. Dolny Śląsk i zapewne inne tereny Ziem Odzyskanych, planowo równano z ziemią. Nikomu wówczas nie przeszkadzało, że materiał budowlany i zabytki, które masowo przyjmowała stolica, to są „znienawidzone niemieckie” artefakty. Nikt nie czuł obrzydzenia i nie czuje go do dziś  oglądając zrabowane z Dolnego Śląska dzieła sztuki między innymi Michaela Willmanna wyeksponowane w warszawskich kościołach. W dodatku pocięte na małe kawałki, gdyż w całości nie mieściły się w tamtejszych wnętrzach.

To, czego w Polsce nie zniszczył Hitler i Stalin, zniszczyli i wyrabowali sami Polacy.

Mam się z tym pogodzić? Otóż nie! Na Warszawę z kosą nie ruszę, ale nikt mi nie zabroni ocalać od zapomnienia te pozostałe szczątki kultury materialnej i duchowej. Z determinacją zamierzam chodzić po tych dziurach i wygrzebywać to, co Polacy wdeptali w ziemię. Będę publikować na blogu zarówno to, co znajdę, jak i miejsca ważne dla byłych mieszkańców, a dziś zupełnie zapomniane. Zamierzam palcem wytykać niszczejące zabytki i pogruchotane grobowce. Bo kto nie ma szacunku dla innych kultur, sam na szacunek nie zasługuje.