O tym, jak Chłop wyrwał starą rurę.

To, że mamy fajne zabytki w naszym młodym wiekiem muzeum, od dawna wiedziałam.

Mimo to, pewnego dnia, zaskoczył mnie telefon od pewnego pana, który reprezentował jedną z placówek muzealnych na drugim końcu Polski.

-Interesuje mnie ten świder do drążenia drewnianych rur, który macie w swoim muzeum- powiedział. –To jedyny taki okaz, jaki widziałem w Polsce. W jednym muzeum na Słowacji taki mają. Skąd go macie?

Co miałam mu powiedzieć? Że Chłop wyhandlował go od sąsiada za czteropak?

-To miejscowe znalezisko, znajdował się tutaj, we wsi- postanowiłam okrężną drogą wybrnąć z niewygodnego pytania.

-To pewnie mieliście tu gdzieś wytwórnię.

-Być może tak było, lecz nie wykluczam, że ktoś go przed wojną przywiózł z dalekich stron.

-A moglibyście go dać do naszego muzeum w depozyt?

Jeszcze czego- pomyślałam sobie, co to w ogóle za propozycja?

-To proszę pana, absolutnie nie wchodzi w rachubę.

-Ale dlaczego?- facet wyraźnie się oburzył moim stanowczym tonem- Wy macie tylko ten świder, a my mamy całą do niego resztę.

-Mamy jeszcze drewnianą rurę...- zasyczałam do słuchawki nieźle już wkurzona. Co to w ogóle za negocjacje? Niby z jakiej racji mamy się pozbywać najlepszych zabytków? Co oni sobie myślą, że jak ktoś ma małe prywatne muzeum, to nie może mieć czegoś oryginalnego i rzadkiego? Ciekawe, jaki miałoby sens nasze muzeum, jeśli rozdawałabym swoje zabytki na prawo i lewo?

-Taki zabytek powinien znaleźć się w kontekście!- facet nieźle się podniecił i wyraźnie zirytował.

Ciśnienie mi się podniosło. A co, tutaj to niby nie jest w kontekście? W końcu pochodzi z tej wsi i zapewne wszystkie tutejsze rury były właśnie nim drążone.

Zmięłam w buzi brzydkie słowo. Policzyłam sobie w duchu do dziesięciu, bo pomyślałam sobie, że w takich sytuacjach trzeba zachować się profesjonalnie. Tymczasem facet zarzucił mnie potokiem słów i zaczął negocjować warunki.

-My byśmy ten świder oddali do Instytutu Archeologii (tu padła nazwa szacownej uczelni), aby tam archeolodzy go zakonserwowali na nasz koszt.

I co on sobie myślał, że na słowo „archeolodzy” wyskoczę z majtek? Od kiedy to w ogóle archeolodzy zajmują się konserwacją? :-) Nie pojęłam też, w jaki sposób miałaby przebiegać owa konserwacja, gdyż świder jest w idealnym, nienaruszonym stanie. 

Jeszcze niejedną rurę by przeleciał!

Aby skończyć głupią rozmowę i nie dać się ponieść irytacji, zapisałam numer telefonu i obiecałam zastanowić się nad propozycją.

Świder nie jest w kontekście?! Ja ci jeszcze pokażę kontekst!- pomyślałam.

Górne Łużyce to miejsce, gdzie tradycyjnie od wieków używano drewnianych systemów wodociągowych. Nawet część wystająca nad powierzchnię-pompa była drewniana.

obrazek ze strony:
http://www.brunnenbau-bartsch.de/brunnenbau-holzpumpen.html

Jak takie systemy były zbudowane, możecie prześledzić tutaj, na stronie zakładu, który w dzisiejszych czasach trudni się tradycyjnym wyrobem drewnianych wodociągów. Tekst dostępny jest w języku niemieckim, ale obrazki i tak mówią wiele.

Szansa na kontekst pojawiła się kilka dni temu, kiedy Chłop przytargał do domu, wyrwaną ze studni starą rurę. Była to zupełnie inna stara rura od tych, które już znajdują się na terenie gospodarstwa. Owa rura bardzo mnie zaskoczyła i zainteresowała. 

Tutaj niby nic ciekawego-rura jak rura...

Otwór jednak jest nieco inny, niż w znanych rurach wodociągowych

A tu- niespodzianka- drewniana kratka

Chodziłam za Chłopem cały poranek, aby napisał coś swoimi słowami na temat ciekawego znaleziska oraz jego pozyskania. Udało mi się go namówić i dzięki temu możecie przeczytać jego relację.

Głęboka studzienka, głęboko kopana...

...a raczej kuta w skale. Ale od początku.

Kolega poprosił mnie o pomoc przy czyszczeniu starej studni w domu po dziadkach. Woda z wodociągów coraz droższa, więc własne ujęcie wody jest bardzo pożyteczne. Studnia „od zawsze” zasypana śmieciami, sięgała jakieś 9 metrów w głąb. Niżej był sam gruz i śmieci.

-Ile ma głębokości?- spytałem.

-Nikt dokładnie nie wie, ale dziadek wspominał, że około 18 metrów.

-Dobrze, w wolnych chwilach pomogę ci ją odkopywać.

Wcześniej trzeba było zgromadzić odpowiedni sprzęt, trójnóg, wciągarki. Odkopywanie szło wolno, ale systematycznie, w tempie około 1 metra dziennie. To, co wyciągaliśmy na powierzchnię dosyć dobrze obrazowało historię materialną Polski ostatnich lat. Na samej górze były puszki po piwie, plastikowe butelki, części samochodowe. To wszystko to lata 90-te. Potem pokazały się pamiątki z lat komuny, czyli butelki po żytniej, musztardówki. To było widoczne zubożenie śmieci właściwe podłym czasom, kiedy nawet odpadki były reglamentowane. Następnie plastik zniknął na stałe. Doszliśmy do warstw bierutowsko-gomułkowskich.

Zamiast 18 metrów studnia miała 30 (!!!). Przez cały czas natykaliśmy się na jakieś luzem walające się kołki. Co za cholera? 

zdjęcie ze strony:
http://www.neupert-brunnenbau.de/de/brunnenbau-sachsen

Przy dnie czekała na nas prawdziwa niespodzianka- drewniana rura- czerpnia wody do pompy. Jaka to musiała być konstrukcja, która podnosiła wodę na 30 metrów?! Zwykła pompa ssąca "abisynka"  nie poda wody z głębszej studni niż 8 metrowa. To jest fizycznie niemożliwe. Na dnie studni musiał znajdować się jakiś mechanizm tłoczący wodę do góry. To wszystko było wykonane z drewna, jak wynika z zachowanych na dnie szczątków.

Czerpnię oczywiście zabrałem ze sobą. Po konserwacji zostanie wyeksponowana w naszym muzeum. Będzie tworzyć ciekawy komplet, wraz z posiadanym przez nas świdrem do drążenia rur wodociągowych.

Zagadką dla nas wciąż pozostawała konstrukcja samej drewnianej pompy. Tu z pomocą przyszedł internet. Szukając w polskich zasobach, nie natrafiłem na nic ciekawego, ale już wpisując „holzpumpe”, ukazały się bardzo ciekawe materiały.Okazuje się, że drewniane pompy są wciąż produkowane przez kilku rzemieślników w Niemczech. Zabytkowa drewniana pompa znajduje się w Goerlitz. Niestety, na naszym terenie nie zachował się prawdopodobnie żaden taki zabytek.

I co?! Nie mamy kontekstu?!

:-D