Złoty Sen i Teza Chłopa

Ile w tym wszystkim jest prawdy, a ile legendy, tego nigdy już się nie dowiemy. Historia to bowiem stara i w połowie zapomniana. Opiera się na archetypie związanym z odwiecznym, uniwersalnym marzeniem o wzbogaceniu się, przynajmniej na tyle, aby sąsiadom szczęki opadły.

Pewnego dnia, a rzecz miała miejsce w połowie XVII wieku, pan na Zamku Czocha- Krzysztof von Nostiz, złożył swą głowę na odpoczynek w niepozornym miejscu nad rzeką Kwisą u podnóża góry. Wówczas przyśnił mu się piękny sen. Według jednych źródeł wyśnił drzewo obsypane złotymi liśćmi, inne natomiast źródła mówią o bryle złota, jaką Nostiz trzymał w swojej lewej ręce. Ważne i brzemienne w skutkach jest to, że Krzysztof potraktował ów sen, jako proroczy i nakazał szukać złota w pobliżu miejsca, gdzie sen mu się objawił.

Eksploracja złota w Sudetach sięga XIII wieku, czyli czasów, kiedy po spustoszeniu Śląska przez hordy Mongołów, sprowadzono na te tereny osadników z dalekiej Europy. W poszukiwaniu kruszców i kamieni szlachetnych specjalizowali się wówczas Walonowie. Nie dotarli oni jednak na Pogórze Izerskie. Do XVII wieku nie pozyskiwano tutaj złota, aż do czasu słynnego snu Nostiza.

Tak, przed wiekami, wydobywano złoto metodą odkrywkową.

Zwróćcie uwagę, że facet w centrum obrazka szuka złota różdżką! 

Oto prototyp wykrywacza metali! :-)

Na fali gorączki złota, jaką rozbudził właściciel zamku Czocha, masowo przybywali w to miejsce ludzie z Czech i Śląska, tym bardziej, że daleko nie mieli. Wkrótce przy trakcie ulokowano od podstaw miasto na prawie niemieckim i nazwano go Goldentraum (Złoty Sen)- dziś Złotniki Lubańskie.

Taki widok na Złotniki mam podczas codziennych spacerów z psiakami.

Nie są tak blisko, jak się wydaje na fotografii. Dzieli nas szerokie koryto Kwisy.

Wydobycie złota trwało kilkadziesiąt lat. Złoża okazały się niewielkie i szybko się wyczerpały. Miasteczko z czasem podupadło, a ludzie przekwalifikowali się, zajęli tkactwem i uprawą roli.

Dziś Złotnikom Lubańskim na pamiątkę tamtych czasów, pozostał wytyczony przy lokacji, rynek ze ślicznym, ale w stanie skrajnej ruiny, centralnie położonym domem uzdrowiskowym. Najpewniej, przed wiekami, na jego miejscu stał miejski ratusz.

Dom uzdrowiskowy, a raczej jego nędzne resztki, uporczywie

 i powszechnie nazywane ratuszem.

Złotniki przed wojną

Piękna legenda i musi być w niej niejedno ziarno prawdy, ale by ją potwierdzić w pełni, należałoby odnaleźć jakieś ślady po pracach górniczych. Złoto na pewno wydobywano tą metodą, gdyż w herbie Złotnik widniał górnik ze stosownymi narzędziami.

Takie nalepki-znaczki były dodawane w latach międzywojennych

 do produktów spożywczych (kawy, czekolady, papierosów).

Żródła milczą na temat dokładnej lokalizacji złotnickich odkrywek, choć wspominają o jakiejś górze. Złotniki nie są położone na górze, lecz zaraz obok, po drugiej stronie rzeki Kwisy, wznosi się najwyższy szczyt w całej naszej okolicy- Złotnicka Czuba (436 m). 

Złotniki na starej widokówce. W tle wzniesienie- Złotnicka Czuba.

My mieszkamy za tym wzniesieniem.

Mieszkamy u jej stóp, lecz po drugiej stronie niż Złotniki. Z perspektywy naszego domu (350 m), Czuba jest zaledwie pagórkiem, niezbyt przez ludzi nawet zauważanym. Świadczy o tym fakt, że mało kto z mieszkańców wioski wie, że „pagórek” ów ma jakąkolwiek nazwę. Wystarczy jednak rzucić na nią okiem z innego miejsca, nawet z drugiego końca naszej niewielkiej wsi, aby ogarnąć jej majestat.

Czuba, jako pagórek, z perspektywy naszej posesji

Pewnego dnia, a działo się to 361 lat później, inny Krzysztof usiadł przy stole i oznajmił mi, iż przypuszcza, że Nostiz, rękoma swych poddanych, wydobywał złoto na Złotnickiej Czubie i łączącej się z nią Długiej Kałużniance (415 m). Świadczyć mają o tym dziury, jakie Mój Odkrywca wypatrzył w krzakach i paprociach. Przypuszczalne wyrobiska, jako żywo przypominają te, upamiętnione stosowną tablicą, dziury przy drodze na Lwówek Śląski. O możliwej eksploracji naszej Czuby świdczyć może jej stara nazwa Ramsen lub Rammsen. Rdzeń „ramm” sugeruje niemiecki „kafar”, lub czasownik „wbijać”.

Niewiele myśląc, w wolnej chwili, zapakowałam się z Chłopem do Syfa i wyruszyliśmy, by zbadać owe znaleziska i podumać w terenie nad Tezą Chłopa.

Dumam nad tezą

Rzeczywiście, kiedy opadły paprocie, a nowa szata roślinna jeszcze nie wybujała, widać, iż północne zbocze góry, jest całe dziurawe. Gdzieniegdzie spotyka się kupki kamieni, jakby ktoś odkładał je na bok.

Z góry odrzuciłam zabawy miejscowych dzieci w „Czterech pancernych” i w wojny śląskie, gdyż musiałyby to być buldożery, a nie normalne ludzkie latorośle. Postawiona na miejscu Teza Baby, mówiąca o tym, że pozyskiwano tu kamień na budowę domów we wsi, została odrzucona, gdyż przy tej ilości dołków, na tak sporym terenie, musiałoby powstać tu przynajmniej miasteczko. Poza tym we wsi kamieni z pól jest aż nadmiar.

Na zdjęciach jest to słabo widoczne, ale znajduje się tam dziura na dziurze

Zastanawiające i zagadkowe jest jedno- podczas gdy nasze, północne zbocze jest tak mocno poryte, to zbocze południowe, bliższe Złotnikom, wygląda na ledwie tknięte. Wyrobiska są tam sporadyczne. Nie chcąc być gorszą i zazdroszcząc nieco odkrywczej, a może historycznej i przełomowej, tezy Chłopu, uknułam, do jego wersji, Uzupełnienie Baby. A co?! A mieszkańcy wsi Fogelsdorf (Zapusta) i Steinabach (Kałużna) mieli być gorsi? Może to na fali owej rozbudzonej przez Nostiza gorączki złota, to oni wyruszyli na górę, którą mieli pod nosem i to oni zorali jej północny stok? Mimo wszystko do Złotnik jest stąd kawałek drogi. Czy miejscowa ludność pozwoliłaby jakimś przybłędom zza rzeki, wydobywać ich złoto? A może ludzie stąd pracowali dla Nostiza?

Widok ze szczytu Czuby w kierunku Kwisy i Złotnik

Widok ze szczytu na wschodnie zbocze góry

Las bukowy na południowym zboczu

Schodzę niżej po zboczu południowym, chcę zobaczyć wreszcie Kwisę.

I mam ją wreszcie w kadrze. Lustro wody znajduje się 306 metrów n.p.m.

Zaszłam na skraj przepaści.

Balansując nad przepaścią spoglądam na wyzierające spośród drzew Złotniki

A to Kwisa od strony Złotnik z widokiem na Czubę

Wracam inną drogą na szczyt i natykam się na taki fajny kamień

Złotnicka Czuba kryje jeszcze kilka tajemnic. Podczas wojny, na jej południowym, stromym, skalistym zboczu, rozbił się samolot. Podobno ludzie wyzbierali wszystkie po nim pozostałości. Zobaczymy, he he he... :-)

W latach komuny Rosjanie robili tutaj odwierty w poszukiwaniu złóż uranu. Znajdujemy po dziś dzień końcówki wiertnicze. Mam nadzieję, że niczego nie znaleźli, bo się stąd wynieśli, a my chyba w nocy nie świecimy.

Na samym szczycie Czuby jest wypłaszczenie, na pewno zrobione ludzką ręką. Mogła tam być jakaś strażnica, gdyż Kwisa, przez wieki, stanowiła rzekę graniczną pomiędzy Prusami, a Saksonią, odzielała też dwie krainy Śląsk i Górne Łużyce. Dziś rośnie tam tak gęsty las, że z czubka góry niczego nie widać. 

Dumam na szczycie Czuby i coś mi mówi, że stoję na czymś ważnym.

Nienaturalnie płaski czubek Czuby

Widok na czubek od strony południowej.

Teza Chłopa zostanie przestawiona niedługo szeszemu gremium w specjalnie przygotowywanym na tę okoliczność referacie. Jeśli nie spotka się z jakąś bardziej prawdopodobną antytezą, będziemy walczyć o ustawienie w tym miejscu tablicy informującej turystów o wydobywaniu w tym miejscu złota w XVII wieku. Jeśli tablicy nie wywalczymy, zrobimy sobie ją sami :-)